AUTOR: Maciej Wojciechowski
DATA: 24.03.2021
KATEGORIA: Proces sądowy
Śmierć członka rodziny w wyniku wypadku skutkuje nie tylko krzywdą po stronie jego bliskich, lecz również koniecznością poniesienia kosztów związanych z organizacją pochówku. Na jakiego rodzaju świadczenia mogą liczyć w takiej sytuacji bliscy zmarłej osoby od ubezpieczyciela sprawcy?
Przed takim pytaniem stanął Sąd Okręgowy w Sieradzu (sygnatura akt: I Ca 257/18), rozpatrując sprawę dotyczącą roszczenia o pokrycie kosztów pogrzebu przez ubezpieczyciela. Przedkładając rachunki za usługi związane z organizacją pogrzebu (takie jak koszty organisty, chłodni cmentarnej oraz wykonania tabliczki grobowej) powódka (siostra zmarłego) zażądała zasądzenia na jej rzecz całej kwoty poniesionej z tego tytułu.
Koszty pochówku poniesiono, a sąd odmawia ich uwzględnienia
Ubezpieczyciel tymczasem podnosił, że skoro ZUS wypłacił zasiłek pogrzebowy po śmierci poszkodowanego, to wykluczone jest dochodzenie pełnych kosztów związanych z organizacją pochówku. W ocenie zakładu ubezpieczeń, jedynie nadwyżka ponad kwotę otrzymaną z ZUS może stanowić szkodę po stronie osoby ponoszącej koszty pogrzebu.
Sąd pierwszej instancji uznał argumenty ubezpieczyciela za zasadne i oddalił powództwo w tym zakresie.
Sąd II instancji nie miał wątpliwości co do roszczenia powódki
Powódka nie złożyła jednak broni; w wywiedzionej apelacji argumentowano, że z uwagi na charakter zasiłku z ZUS niemożliwe jest zaliczenie go na poczet należnego członkom rodziny odszkodowania, opartego na art. 446 §1 k.c. Tym samym powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwot tytułem kosztów pochówku.
Sąd Okręgowy w Sieradzu przyznał rację powódce; powołując się na uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 15.04.2009 r. (III CZP 140/08) wskazano, że stanowisko Sądu pierwszej instancji całkowicie odbiega od prawidłowego rozumienia treści przepisów. Tym samym pomimo otrzymania zasiłku, powódka miała prawo żądać zwrotu poniesionych w związku z wypadkiem kosztów pogrzebu.
Odmienny cel i źródło finansowania obu świadczeń
Jak podkreślono w uzasadnieniu, choć zasiłek pogrzebowy łączy się z poniesieniem kosztów pochówku i stanowi źródło pokrycia przynajmniej części tych kosztów, to jednak nie jest to jego zasadnicza funkcja. Zasiłek wypłacony przez ZUS ma bowiem charakter pomocy socjalnej dla rodziny w trudnym dla niej momencie, jakim jest odejście osoby bliskiej. Podkreślono również, że osoba opłacająca składki na ubezpieczenie społeczne za życia tworzy niejako fundusz pozwalający na wypłatę zasiłku w przyszłości, tym samym wypłata ta pokrywana jest z jego składek.
Tymczasem odszkodowanie oparte na art. 446§1 k.c. ma na celu zrekompensowanie kosztów poniesionych przez konkretną osobę, wykazanych przy tym odpowiednią dokumentacją (rachunki, faktury VAT etc.). Sąd zaznaczył, że nie jest możliwe akceptowanie sytuacji, w której to podmiot zobowiązany (ubezpieczyciel) ogranicza swoją odpowiedzialność przy uwzględnieniu środków pochodzących ze składek osoby poszkodowanej oraz środków Skarbu Państwa. Prowadziłoby to do nienależnego przysporzenia ubezpieczyciela, co byłoby zaprzeczeniem zasady wyrażonej w art. 446§1 k.c.
W efekcie na rzecz powódki zasądzona została kwota objęta zakresem apelacji.
Konieczne jest wykazanie poniesionych kosztów
Orzeczenie Sądu Okręgowego w Sieradzu uznać należy za przejaw ustabilizowania linii orzeczniczej w zakresie dotyczącym kosztów pogrzebu poniesionych przez członków rodziny ofiary wypadków. Bez wątpienia Sąd Najwyższy jednoznacznie nakreślił sposób rozstrzygania sporów o tego rodzaju roszczenia – istotne jest przy tym odpowiednie udokumentowanie poniesionych kosztów. Z pewnością przedłożenie rachunków i faktur potwierdzających zapłatę określonych sum w związku z organizacją pochówku ukróci polemikę z ubezpieczycielem, a powołanie na utrwalone orzecznictwo pozwoli na uzyskanie zwrotu poniesionych kosztów.
