Szkoda wyrządzona przez wózek widłowy – kto odpowiada?

Z odpowiedzialnością za szkody wyrządzone przez wózki widłowe wiąże się wiele problemów. Jednym z najważniejszych jest ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za szkodę. Nie jest to bowiem takie oczywiste. Szkody wyrządzone przez wózki widłowe bardzo często nie są objęte ochroną ubezpieczeniową w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC ppm). Do kogo w takim wypadku zgłosić roszczenia?

Wózek widłowy – czym w ogóle jest?

Wózek widłowy definiowany jest jako pojazd mechaniczny o napędzie silnikowym, używany najczęściej do prac rozładunkowo-załadunkowych. W zasadzie jest uznawany za pojazd wolnobieżny, jednak pojawiają się także stanowiska odmienne.

Czy wózki podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu OC ppm?

Ustawodawca wskazał, że ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Dodał, że w przypadku posiadacza pojazdu wolnobieżnego, obowiązek ubezpieczenia powstaje od chwili wprowadzenia takiego pojazdu do ruchu. Wprowadzenie pojazdu do ruchu oznacza z kolei wprowadzenie pojazdu na drogę, czyli wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.

Z powyższego wynika zatem, że jeżeli wózek widłowy jest przeznaczony jedynie do przewożenia ładunku np. po magazynie, to nie będzie on wprowadzany do ruchu, a zatem taki wózek widłowy nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC ppm. Bardzo często posiadacze wózków widłowych nie zawierają więc umów ubezpieczenia OC ppm, wykorzystując je jedynie „wewnętrznie”.

Zasady odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez wózek widłowy

Jeżeli wózek widłowy jest wprowadzany do ruchu, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC ppm. W takim przypadku odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę właściwie nie różni się od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną np. przez samochód osobowy. Jest to bowiem ten sam rodzaj ubezpieczenia. W zależności od konkretnego stanu faktycznego, odpowiedzialność ta kształtuje się zatem bądź na zasadzie ryzyka – jeżeli np. doszło do potrącenia osoby przez wózek widłowy – bądź na zasadzie winy – jeżeli doszło do zderzenia z innym pojazdem.

W praktyce spotkać się można z odmową wypłaty odszkodowania z OC ppm za szkody wyrządzone przez wózki widłowe. Ubezpieczyciele powołują się na rzekomy brak funkcji komunikacyjnej takich pojazdów. Niestety nie ma jednolitego stanowiska w tej kwestii, jednak mając na uwadze chociażby wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – dot. co prawda szkody wyrządzonej przez koparkę – istotne jest, że „użyte w art. 436 k.c. pojęcie mechanicznego środka komunikacji ujmowane jest zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie szeroko. Jest to w zasadzie każde urządzenie mechaniczne służące celom komunikacji”. Sąd ten podkreśla, że ani postój pojazdu, rozładowywanie czy też załadowywanie towaru nie pozbawia go celu i cech, dla których został stworzony. „Przepis mówi o ruchu mechanicznego środka komunikacji, a nie o ruchu w czasie komunikacji. Oznacza to, że pojazd co do zasady musi być przeznaczony do komunikacji, a nie wykonywać funkcje związane z komunikacją w czasie zdarzenia będącego podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej”. (sygn. akt: I ACa 750/12).

Co, gdy wózek widłowy nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC ppm?

Gdy wózek widłowy nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC ppm nie oznacza to, że poszkodowany nie ma możliwości dochodzenia należnego mu odszkodowania. Często bowiem podmioty wykorzystujące w swojej działalności wózki widłowe, zawierają tzw. dobrowolne ubezpieczenia OC działalności gospodarczej. Należy mieć jednak na uwadze, że aby szkody wyrządzone wózkiem widłowym były objęte ochroną ubezpieczeniową, ubezpieczenie to musi być zmodyfikowane o klauzulę rozszerzająca odpowiedzialność właśnie na takie szkody wyrządzone wózkiem widłowym. Ubezpieczenia działalności gospodarczej w podstawowych wariantach zawierają bowiem wyłączenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez wózki widłowe, co wynika z Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. Tylko rozszerzenie tej odpowiedzialności powoduje objęcie ochroną ubezpieczeniową takich szkód.

W przypadku ubezpieczenia OC działalności gospodarczej warto zapoznać się z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia, bowiem sam fakt, że posiadacz wózka rozszerzył odpowiedzialność także za szkody wyrządzone takim wózkiem nie zawsze jest jednoznaczny z bezwarunkową odpowiedzialnością ubezpieczyciela. W OWU istnieje bowiem wiele innych wyłączeń odpowiedzialności, np. wyłączenie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez podwykonawców, czy także wyłączenie odpowiedzialności za szkody wyrządzone pracownikowi.

Wózek widłowy ubezpieczony zarówno w ramach OC ppm jak i OC działalności

W sytuacji, gdy posiadacz wózka widłowego zawarł umowę ubezpieczenia OC ppm jak i OC działalności gospodarczej z rozszerzeniem o odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez wózki widłowe, należy ustalić który z ubezpieczycieli ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę. W ubezpieczeniach OC działalności gospodarczej zazwyczaj wyłączona jest odpowiedzialność ubezpieczyciela, gdy odpowiedzialność ta jest lub powinna być objęta system ubezpieczeń obowiązkowych. W takim więc przypadku, odpowiedzialność co do zasady ponosi ubezpieczyciel obejmujący posiadacza wózka ochroną w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC ppm, a zatem ewentualne roszczenie skierowane z ubezpieczenia OC działalności gospodarczej, zostanie zapewne uznane za bezpodstawne.

A co, gdy sprawca szkody nie posiada żadnego z ww. ubezpieczeń? W takim wypadku pozostaje kierować roszczenia bezpośrednio do tego sprawcy.