DATA: 2.02.2016
KATEGORIA: Szkoda w pojeździe
Małoletnia, która ukończyła 13. rok życia zapłaci za uszkodzenia samochodu, którym została potrącona, jeśli jest winna zaistnienia wypadku. Tak orzekł Sąd Rejonowy dla m. st. w Warszawie z dnia 25.05.2015 r. (sygn. akt I C 599/12).
Wyrok został wydany w oparciu o następujący stan faktyczny: w 2011 r. trzynastoletnia wówczas dziewczynka przebiegała przez jezdnię w niedozwolonym miejscu i została potrącona przez samochód. Na skutek odniesionych obrażeń była hospitalizowana przez 3 miesiące, gdzie leżała unieruchomiona w gipsie. W wyniku wypadku został uszkodzony samochód, który potrącił małoletnią.
Na pierwszy rzut oka w omawianej sytuacji mieliśmy do czynienia z sytuacją typową, kiedy to kierujący pojazdem wyrządza szkodę na osobie pieszemu i to pieszy może żądać od posiadacza pojazdu odszkodowania, a tylko w wyjątkowych sytuacjach odpowiedzialność ta może być wyłączona lub wypłacone odszkodowanie umniejszone. Sytuacja ta stała się bardziej interesująca przez to, że właściciel samochodu wystąpił z roszczeniami o wypłatę odszkodowania za uszkodzony samochód przeciwko pieszej, która została przez niego potrącona. W praktyce właściciele pojazdów likwidują szkody w pojeździe wyrządzone przez pieszego z ubezpieczenia AC i rzadko kierują swoje roszczenia do sądu.
Z prawnego punktu widzenia, w sytuacji potrącenia pieszego przez samochód może dochodzić do dwóch odmiennie kwalifikowanych przez prawo sytuacji. Z jednej strony mamy do czynienia z odpowiedzialnością właściciela pojazdu za szkody, jakich doznał pieszy wskutek wypadku. Z drugiej dochodzi do wyrządzenia właścicielowi pojazdu szkody w samochodzie przez pieszego.
W każdym z tych wypadków obowiązują inne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej. I tak w przypadku szkody wyrządzonej przez kierowcę pieszemu obowiązuje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a w przypadku szkody wyrządzonej w pojeździe odpowiedzialność na zasadzie winy.
Odpowiedzialność posiadacza pojazdu za szkodę na osobie
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 436 § 1 k.c. kierowca pojazdu odpowiada za szkody wyrządzone przez samochód na mieniu i osobie przez ruch tego pojazdu, nawet, jeżeli w żaden sposób nie przyczynił się do zaistnienia wypadku. Oznacza to, że nawet jeśli zachowywał się prawidłowo, to i tak będzie odpowiedzialny za powstałą szkodę. W omawianej sprawie sąd uznał, że to trzynastoletnia dziewczynka jest winna zaistnienia wypadku. Wskazał, że od dziecka w jej wieku można wymagać ostrożności podczas zbliżania się do jedni, ponieważ wynika ona z nabytych zachowań i instynktu samozachowawczego. Dziecku została przypisana wina w postaci rażącej lekkomyślności. Mimo to, zgodnie z reżimem odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, zostały zasądzone na jej rzecz odpowiednie świadczenia za urazy, jakich doznała w wypadku.
Odpowiedzialność pieszego względem właściciela pojazdu
Pomimo tego, że kierujący pojazdem odpowiada na zasadzie ryzyka, potrącony pieszy może odpowiadać za uszkodzenia pojazdu, jeśli ponosi winę. Odpowiedzialność ta została uregulowana w art. 415 k.c. Od poszkodowanego pieszego poniżej 13. roku życia nie można domagać się odszkodowania za uszkodzony pojazd, ponieważ nie ma on zdolności do czynności prawnych i nie można przypisać mu winy. Małoletni poniżej 13. roku życia nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny i nie będzie zobowiązany do zapłaty odszkodowania, nawet, gdy przyczyną wypadku jest wyłącznie jego zachowanie.
Inaczej kształtuje się sytuacja prawna małoletnich, którzy ukończyli 13. rok życia. Mają oni ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że mogą odpowiadać za swoje czyny tak jak osoby dorosłe i można przypisać im winę. Jednak to, czy małoletni powyżej 13. roku życia będą odpowiadać za powstałą szkodę, zależy od stopnia ich dojrzałości i rozeznania życiowego, które wśród nastolatków może być różne. Każdy przypadek wymaga indywidualnego rozpatrzenia przez sąd, ponieważ może zdarzyć się, że małoletni powyżej 13. roku życia nie jest na tyle dojrzały, aby móc przewidzieć konsekwencje swojego nieprawidłowego zachowania – wówczas nie będzie można przypisać mu winy i nie będzie zobowiązany do zapłaty odszkodowania za uszkodzony pojazd.
W omawianej sprawie kierująca pojazdem skierowała swoje roszczenia do sądu przeciwko małoletniej żądając zapłaty za naprawę uszkodzonego pojazdu. Sąd uznał, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy przejściem małoletniej przez jezdnię w niedozwolonym miejscu, a uszkodzeniami pojazdu, dlatego też zasądził od małoletniej na rzecz kierującej pojazdem odszkodowanie za szkody w pojeździe.
Powyższy wyrok nie jest prawomocny, jednak obrazuje złożoność zasad odpowiedzialności w polskim prawie cywilnym. Pokazuje, że pieszy, który został potrącony nawet ciężko przez samochód może być zobowiązany do zapłaty odszkodowania za uszkodzony pojazd. I to nie dotyczy osób tylko pełnoletnich, które ukończyły 18 rok życia, ale też i osób po 13. roku życia. Uświadamia również, jak istotne jest dodatkowe ubezpieczenie OC w życiu prywatnym, dzięki któremu pieszy nie musiałby pokrywać kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu z własnej kieszeni.
