Dla kogo opieka
Odszkodowanie z tytułu zwiększonych potrzeb polegających na zapewnieniu opieki i pomocy osoby trzeciej należy się poszkodowanemu bez względu na to, czy rzeczywiście poniósł on wydatki na wspomniane cele. Wystarczy samo ustalenie tych potrzeb jako następstwa czynu niedozwolonego. Zapewnienie sobie przez poszkodowanego tańszej lub nawet nieodpłatnej opieki nie zmniejsza rozmiaru szkody. Punktem odniesienia dla oceny zasadności roszczenia jest przede wszystkim charakter doznanych przez poszkodowanego obrażeń ciała.
Opieka specjalistyczna
Niekiedy urazy są na tyle poważne, że poszkodowany wymaga opieki specjalistycznej, sprawowanej przez wykwalifikowany personel medyczny (najczęściej pielęgniarkę środowiskową). Usługi opiekuńcze świadczone przez pielęgniarkę polegają głównie na pielęgnacji odleżyn, wzmożonej opiece higienicznej, zmianie opatrunków, podawaniu zastrzyków, pomocy przy pionizacji (wstawaniu). Jest to intensywna opieka, której głównym celem nie jest zaspokojenie podstawowych codziennych potrzeb poszkodowanego, tj. jedzenie, zakupy czy sprzątanie, ale wsparcie medyczne.
Inną formą profesjonalnej opieki nad niepełnosprawnym poszkodowanym jest opieka świadczona przez Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej. Przyznanie pomocy w tym trybie odbywa się w drodze decyzji administracyjnej na wniosek osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Zakres usług uzależniony jest od rodzaju schorzeń i obejmuje czynności pielęgnacyjne – karmienie, mycie, ubieranie, zmiana bielizny osobistej, pościelowej, przesłanie łóżka, pomoc w załatwianiu potrzeb fizjologicznych, jak też czynności gospodarcze – zakup artykułów spożywczych, przygotowanie posiłku lub jego dostarczanie, utrzymanie w czystości sprzętu gospodarstwa domowego, sanitarnego i pomieszczenia, w którym podopieczny przebywa, pranie odzieży oraz pomoc w załatwianiu spraw urzędowych.
Średnia stawka za godzinę usług pielęgniarskich może wynosić od 15 zł do nawet kilkudziesięciu złotych. Koszt usług opiekuńczych to najczęściej ok. 8 zł za godzinę. Jeśli podopieczny nie przekracza kryterium dochodowego, które obecnie wynosi 514 zł na osobę w rodzinie (634 zł dla osoby samotnie gospodarującej), nie ponosi odpłatności. W innym przypadku musi częściowo pokryć koszty.
Opieka sprawowana przez osoby najbliższe
Gdy urazy doznane przez poszkodowanego nie wymagają specjalistycznej opieki medycznej, pomocy poszkodowanemu mogą udzielać osoby najbliższe – członkowie rodziny, znajomi. Osoby te udzielają pomocy w zakresie higieny osobistej, a także podstawowych czynności życiowych: zmianie opatrunków, podawaniu leków, pomocy przy ubieraniu się, rozbieraniu, gotowaniu, przygotowywaniu posiłków, sprzątaniu itp. Fakt ponoszenia całego ciężaru opieki nad poszkodowanym w trakcie leczenia i rehabilitacji nieodpłatnie przez członków najbliższej rodziny nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku zwrotu kwoty obejmującej wartość tych świadczeń (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04.03.1969 r, sygn. akt I PR 28/69).
Stałą praktyką stosowaną przez zakłady ubezpieczeń jest zaniżanie stawek za godzinę opieki osób najbliższych. Ubezpieczyciele często przyjmują tutaj stawkę na poziomie tylko 5-6 zł za godzinę. Kiedy sprawa trafia do sądu, najczęściej przyjmuje się miesięczne minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości netto podzielone przez ilość godzin pracy w miesiącu, chociaż trzeba mieć na uwadze, że każda sprawa rozstrzygana jest indywidualnie. Niektóre sądy uznają, iż miarodajne dla ustalenia ekwiwalentu kosztów związanych z koniecznością korzystania z opieki osób trzecich są stawki usług opiekuńczych. Sądy ustalają wysokość tych stawek albo na podstawie swojego doświadczenia, albo kierują zapytanie do któregoś z ośrodków, który świadczy usługi opiekuńcze.
Jakie dowody zgromadzić
Wszelkie koszty opieki trzeba należycie udowodnić, przedstawiając dokładne obliczenia w zakresie sprawowanej opieki. Konieczne jest wykazanie, ile godzin była sprawowana opieka i wskazanie kwoty, której za taką opiekę dochodzimy. Jeśli opiekę sprawowała pielęgniarka, trzeba uzyskać fakturę VAT lub rachunek za jej usługi. Jeśli korzystaliśmy z pomocy MOPS, musimy przedłożyć decyzję administracyjną o przyznaniu opieki ze wskazaniem, czy opieka była nieodpłatna, czy też częściowo ponosiliśmy jej koszty. Przydatne jest również złożenie jako dowodu oświadczenia osób sprawujących opiekę, w którym osoby te potwierdzą wymiar czasowy oraz charakter opieki. W każdym wypadku roszczenie o zwrot kosztów przysługuje osobie poszkodowanej, choćby faktyczne koszty opieki były ponoszone przez kogoś innego, np. rodziców czy małżonka poszkodowanego.