Zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c.
Jeżeli następstwem wypadku, mającego miejsce przed 03.08.2008 r. była śmierć najbliższego członka rodziny, to uprawniony ma możliwość dochodzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c., a nie na podstawie art. 446 § 4 k.c. (który wszedł w życie właśnie 03.08.2008 r.). Stąd też na podstawie art. 448 k.c. najbliższy członek rodziny zmarłego może domagać się zadośćuczynienia za doznaną na skutek naruszenia jego dóbr osobistych krzywdę.
Co jest więc przedmiotem dowodu w postępowaniu sądowym?
Aby uznać zasadność roszczeń wynikających z art. 448 k.c. należy wykazać przede wszystkim, iż na skutek czynu niedozwolonego doszło do naruszenia dobra osobistego członka rodziny osoby zmarłej. Obecnie praktycznie jednomyślnie przyjmuje się, że dobrem osobistym są więzi rodzinne, prawo do życia w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, prawo do posiadania małżonka/dziecka/obojga rodziców, itp.
Czy niezbędne jest przeprowadzenie dowodu z opinii psychologa/psychiatry
Dowód z opinii biegłego psychologa/psychiatry, jak każdy dowód z opinii biegłego jest dopuszczany w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Taką wiadomością specjalną – w przypadku biegłego psychologa/psychiatry – jest stwierdzenie szeroko rozumianego rozstroju zdrowia psychicznego, w tym m.in.ustalenie rodzaju zaburzeń psychicznych, ich rozmiaru, dokonanie oceny uszczerbku na zdrowiu.
Należy zatem zastanowić się czy w sprawie, w której przedmiotem jest zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych pojawiają się w ogóle jakieś wiadomości specjalne, które wymagałyby dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego? Wydaje się, że nie.
W ww. sprawach rozstrój zdrowia psychicznego nie jest kluczowy, bowiem – jak już zostało to wskazane powyżej – nie rozstrój zdrowia świadczy o obowiązku rekompensaty. Dobrem osobistym, którego naruszenie wymaga rekompensaty jest m.in. prawdo do życia w rodzinie, szeroko rozumiane więzi rodzinne. Co do zasady nie ma tu zatem znaczenia krzywda w rozumieniu medycznym, a zatem i brak wiadomości specjalnych, co do których miałby wypowiedzieć się biegły sądowy.
Zdaje się także, że i sądy powszechne w przeważającej mierze stoją na podobnym stanowisku. W orzecznictwie podkreśla się bowiem, iż dowód z opinii biegłego psychologa jest w tego typu sprawach całkowicie zbędny. Sądy zaznaczają, że w takich sprawach nie występuje trwały uszczerbek na zdrowiu, uwzględniany przy zadośćuczynieniu za krzywdę, będącą następstwem uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Kryterium bólu jest więc nieprzydatne, a poza tym odczuwanie bólu nie wymaga dowodu. Zadośćuczynienie ma rekompensować nie tyle doznany ból spowodowany śmiercią osoby bliskiej lecz przedwczesną utratę członka rodziny. Sądy idąc dalej wskazują nadto, że przeprowadzenie takiego dowodu nie tylko zmierza do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, ale też w sposób nieuprawniony narusza intymność i prywatność uprawnionych.
W związku z powyższym uznać należy, że dowód z przesłuchania uprawnionego, jak również ewentualnie dowód ze świadków powinien być wystarczającym dowodem dla wykazania zasadności roszczeń wynikających z art. 448 k.c. Dla dochodzących zadośćuczynienia oznacza to częstokroć znaczne skrócenie postępowania sądowego.