Rozliczenie kosztorysowe / serwisowe a sprawa VAT.
W Niemczech, podobnie jak w Polsce, odszkodowanie za szkodę w pojeździe przysługuje niezależnie od tego, czy poszkodowany pojazd naprawił i czy zamierza go naprawić. Poszkodowany decyduje, czy wysokość odszkodowania ma zostać ustalona na podstawie rachunków za naprawę, czy też na podstawie hipotetycznego kosztorysu. Odmiennie jednak niż w Polsce, w wypadku rozliczenia kosztorysowego odszkodowanie zawsze wypłaca się w kwocie netto, czyli bez podatku VAT. Nie ma tutaj znaczenia to, czy poszkodowany jest płatnikiem tego podatku i w jaki sposób go rozlicza. Okoliczności te są istotne na gruncie prawa polskiego o czym pisaliśmy w artykule “VAT a wysokość odszkodowania” [1]
W Niemczech kwestia ta została wprost uregulowana w art. 249 BGB (niemiecki kodeks cywilny), zgodnie z którym odszkodowanie obejmuje ewentualne podatki tylko wtedy, gdy zostały one faktycznie przez poszkodowanego poniesione.
Rodzaje roszczeń
W wypadku zaistnienia szkody w pojeździe niemieckie prawo cywilne wyróżnia szereg przysługujących poszkodowanemu roszczeń. Najważniejsze z nich to:
– odszkodowanie za naprawę pojazdu (reparaturkosten)
Podstawowe roszczenie przysługujące poszkodowanemu. Obejmuje ono wszystkie koszty niezbędne dla przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody – zasady jego wyliczania są zbliżone do tych obowiązujących w Polsce w sytuacji powstania szkody częściowej. [2] W Niemczech, jeżeli koszty naprawy przekroczą 130% wartości pojazdu sprzed wypadku, wówczas zachodzi wypadek tzw. szkody całkowitej [3], a odszkodowanie ustala się metodą dyferencyjną (wartość pojazdu sprzed szkody – wartość pozostałości).
– odszkodowanie za koszty wykonania opinii technicznej (sachverständigenkosten)
Roszczenie to obejmuje niezbędne w danych okolicznościach koszty usługi rzeczoznawcy, poniesione w celu ustalenia zakresu uszkodzeń oraz wyliczenia kosztów naprawy pojazdu, ew. wyliczenia wartości pojazdu przed szkodą oraz wartość pozostałości (szkoda całkowita – tzw. metoda dyferencyjna).
– odszkodowanie za brak możliwości używania samochodu (nutzungsausfall)
Jest to roszczenie zbliżone do znanego w Polsce odszkodowania za najem pojazdu zastępczego [4]. Przysługuje ono za okres od dnia wypadku do dnia zakończenia naprawy, ew. do dnia w którym możliwy był zakup nowego pojazdu (w wypadku szkody całkowitej). Przy czym w Niemczech, inaczej niż w Polsce, ustawodawca uregulował kwestię wysokości dziennej stawki najmu. Jest ona uzależniona od rodzaju i klasy uszkodzonego pojazdu i wynika wprost z powszechnie obowiązujących tabel.
– dodatkowe odszkodowanie ryczałtowe (unfallpauschale)
Roszczenie to obejmuje zwrot dodatkowych kosztów poniesionych w następstwie wypadku tj. koszt rozmów telefonicznych, koszt dojazdu z miejsca wypadku do domu/warsztatu itp. Jest ono przyznawane w formie ryczałtu.
Dochodzenie roszczeń w Polsce
Pomimo tego, że w omawianej sytuacji właściwe jest materialne prawo niemieckie, poszkodowany może dochodzić przysługujących mu roszczeń w swoim kraju. Po pierwsze, może się on zwrócić z wnioskiem o likwidację szkody do reprezentanta do spraw roszczeń, czyli polskiego zakładu ubezpieczeń, bądź do Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: “Wypadek za granicą – gdzie zgłosić szkodę?” [5].
Po drugie, przepisy proceduralne umożliwiają poszkodowanemu wytoczenie powództwa przed polski sąd. Takie rozwiązanie jest dla niego z reguły dużo bardziej komfortowe niż prowadzenie procesu w Niemczech. Trzeba jednak pamiętać o tym, iż polski sąd będzie orzekał w oparciu o przepisy niemieckiego prawa materialnego. Sąd jest jednak zobligowany do ustalenia treści i wykładni obcego prawa z urzędu, co oznacza, że poszkodowany może nie przejawiać w tej kwestii żadnej inicjatywy. Całkowita bierność poszkodowanego może niekiedy wywrzeć negatywne skutki, chociażby w postaci wzrostu kosztów postępowania, czy też jego przedłużenia. Dlatego warto jednak podjąć aktywne działania także i na tym polu. Pomocne będą na pewno wszelkie wydruki aktów normatywnych z serwisów rządowych, oficjalne wydania przepisów niemieckich, tłumaczenia przysięgłe itp. Jeżeli okażą się one niewystarczające, wówczas sąd przeprowadzi dowód z opinii biegłego sądowego – specjalisty z zakresu prawa niemieckiego.