Wielu spedytorów ogranicza się do zawarcia tylko umowy ubezpieczenia OCS, rezygnując z ubezpieczenia OCP. Powoduje to, że w razie zaistnienia szkody w powierzonym towarze i zakwestionowania przez ubezpieczyciela rodzaju zlecenia, nie otrzymują należnego odszkodowania. Uznając spedytora za przewoźnika ubezpieczyciel odmawia udzielenia ochrony z polisy OCS. W takiej sytuacji konieczne jest odtworzenie rzeczywistego zakresu czynności, których wykonania podjął się spedytor i dochodzenie roszczeń na drodze sądowej.
Czym jest spedycja
Umowa spedycji – w przeciwieństwie do umowy przewozu – nie polega na bezpośrednim przewiezieniu przesyłki z miejsca na miejsce. Świadczenie spedytora polega na fachowym zorganizowaniu przewozu, tj. na podjęciu takich czynności, które doprowadzą do wysyłki lub odbioru towaru. Chodzi tu zwłaszcza o wyszukanie odpowiedniego przewoźnika, wynegocjowanie z nim stawki frachtowej, ustalenie warunków przewozu.
Kiedy mamy do czynienia ze spedycją
Aby wykazać, że dana umowa ma charakter spedycji trzeba rozpatrzeć łącznie dwie przesłanki: po pierwsze przesłankę obiektywną – czy usługa spedytora ma charakter pomocniczy w stosunku do przewozu, a po drugie przesłankę subiektywną – czy spedytor oraz jego zleceniodawca zgodnie kwalifikują umowę jako spedycję. W myśl bowiem art. 65 § 2 k.c., w umowach liczy się przede wszystkim zgodny zamiar i cel stron, a nie nazwa czy tytuł umowy. I tak o zamiarze stron traktowania umowy jako spedycji może świadczyć m. in.:
- wskazanie w treści zlecenia, że przewóz ma się odbyć w imieniu nadawcy albo w imieniu spedytora (umowa przewozu nie przewiduje takiego rozróżnienia),
- wprowadzenie do zlecenia wymogu, aby zleceniobiorca posiadał ubezpieczenie OCS,
- prowadzenie przez spedytora negocjacji z dalszym przewoźnikiem co do terminu załadunku i wysokości stawki frachtowej,
- brak posiadania przez spedytora własnych aut, które nadawałyby się do wykonania przewozu (np. chłodnie);
Kiedy mamy do czynienia z przewozem
Z kolei o zamiarze stron kwalifikowania umowy jako przewozu może świadczyć:
- umieszczenie spedytora w liście przewozowym,
- ustalenie wynagrodzenia spedytora poprzez wskazanie stawki frachtowej, a nie wynagrodzenia za spedycję,
- wcześniejsza współpraca spedytora ze zleceniodawcą spedycyjnym w charakterze przewoźnika.
Zgodna wola stron traktowania umowy jako spedycji zawsze ma pierwszeństwo przed oceną tej umowy tylko w oparciu o nazwę. Nawet jeśli zlecenie zostało określone jako transportowe, przedsiębiorca może domagać się odszkodowania z OC spedytora.