Skąd zrodził się problem?
Wszystko za sprawą interpretacji przepisów. Zgodnie bowiem z art. 822 § 1 kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Sednem sprawy jest sformułowanie „szkody wyrządzone osobom trzecim”. Dodatkowo w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wskazano, że zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego; dotyczy to również sytuacji, w której posiadacz pojazdu mechanicznego, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w którym szkoda została wyrządzona.
Osoba trzecia
Niektóre sądy wskazywały, że nie jest osobą trzecią w rozumieniu ww. przepisu małżonek sprawcy szkody. Dalej, sądy odmawiały przypisania ubezpieczycielowi odpowiedzialności gwarancyjnej w przypadku, gdy wspólnik spółki cywilnej poniósł szkodę wyrządzoną przez ruch pojazdu mechanicznego, prowadzonego przez drugiego wspólnika, bowiem taki wspólnik także nie był uznawany za osobę trzecią. W konsekwencji ubezpieczyciele również odmawiali przyjmowania odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną m.in. współmałżonkowi sprawcy szkody, czy nawet dzieciom i rodzicom.
Przesłanki odpowiedzialności ubezpieczyciela sprawcy wypadku
Z powoływanej już ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) wynika, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. W zależności od podstawy odpowiedzialności, sprawca wypadku, a następnie w ramach gwarancyjnej odpowiedzialności jego ubezpieczyciel, ponoszą odpowiedzialność gdy szkoda miała miejsce, gdy pomiędzy zachowaniem sprawcy a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy, a także – w przypadku odpowiedzialności na zasadzie winy – gdy sprawcy można przypisać winę. Zatem dla przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wystarczy stwierdzenie, że odpowiedzialność odszkodowawczą w związku z ruchem pojazdu ponosi osoba, która kierowała pojazdem w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej a bez znaczenia dla tej odpowiedzialności jest to, że osoba ta była jednocześnie posiadaczem lub współposiadaczami pojazdu, czy też osobą bliską.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 07.02.2008 r., sygn. akt: III CZP 115/07 zdaje się rozwiała wszelkie wątpliwości. Sąd wprost bowiem wskazał, że ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność gwarancyjną wynikającą z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody na osobie wyrządzone przez kierującego pojazdem, w tym także pasażerowi będącemu wraz z kierowcą współposiadaczem tego pojazdu.
Jest to zatem jednoznaczne z określeniem, że ubezpieczyciele ponoszą odpowiedzialność niezależnie od relacji panujących pomiędzy sprawcą szkody a poszkodowanym.