Zgodnie z art. 278 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach cywilnych, w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd, po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru, może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Wskazany powyżej przepis, mimo występowania w nim słowa „może”, należy interpretować w ten sposób, że w przypadku stwierdzenia, że do wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (spornych pomiędzy stronami) konieczne są wiadomości specjalne, sąd powinien taki dowód przeprowadzić.
Typowym rodzajem spraw, w których rozstrzygnięcie sporu zazwyczaj nie może nastąpić bez zasięgnięcia wiadomości specjalnych, są procesy o odszkodowanie z tytułu szkody pojeździe. W przypadku szkód w pojeździe niezbędność powołania biegłego może wynikać z kilku powodów. Przede wszystkim ubezpieczyciel może kwestionować to, iż do wypadku doszło w okolicznościach wskazanych przez poszkodowanego i na tej podstawie kwestionować swoją odpowiedzialność za jego skutki. W tej sytuacji konieczne będzie powołanie biegłego specjalizującego się w zakresie rekonstrukcji wypadków drogowych. W przypadku zakwalifikowania przez ubezpieczyciela szkody jako tzw. całkowitej, w zależności od tego, czy poszkodowany chce zakwestionować tylko wysokość wypłaconego mu odszkodowania, czy również zasadność przyjęcia, iż w sprawie występuje tzw. szkoda całkowita, konieczne będzie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wartości rynkowej pojazdu w stanie nieuszkodzonym oraz wartości pozostałości pojazdu po wypadku, jak również na okoliczność kosztów jego naprawy i tego czy naprawa jest ekonomicznie uzasadniona. W ww. przypadku w toku postępowania sądowego powinien być powołany biegły z zakresu wyceny wartości pojazdów oraz kalkulacji kosztów jego naprawy. Powołanie biegłego wskazanej powyżej specjalności niezbędne jest również w przypadku sporu o wysokość odszkodowania za tzw. szkodę częściową w pojeździe.
Opinia sporządzona przez biegłego podlega, podobnie jak inne dowody, ocenie sądu orzekającego w danej sprawie. Strony mogą przy tym ustosunkować się do jej treści, jak również podnosić pod jej adresem zarzuty. Gdy opinia budzi wątpliwości, sąd może zażądać ustnego jej wyjaśnienia. Sąd może także postanowić o sporządzeniu dodatkowej opinii przez tych samych lub innych biegłych.
Często zdarza się tak, że strony przedstawiają w toku postępowania sądowego opinie rzeczoznawców sporządzone na ich zlecenie. Z uwagi na to, że ww. ekspertyzy przedkładane są przez osoby zainteresowane określonym rozstrzygnięciem sprawy, nie mogą one zastąpić dowodu z opinii biegłego. Stanowisko Sądu Najwyższego w analizowanej kwestii jest jednoznaczne i wskazuje, iż pozasądowa ekspertyza rzeczoznawcy sporządzona na zlecenie strony nie podlega ocenie sądu jako dowód z opinii biegłego (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2001 r., sygn. akt: I PKN 468/00). Powyższe nie zmienia jednak tego, iż zlecenie wykonania opinii przedprocesowej daje poszkodowanemu możliwość uzyskania wiedzy na temat tego, czy przysługują mu w ogóle roszczenia odszkodowawcze, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości. Bez tej wiedzy poszkodowany nie byłby w stanie sprecyzować swoich procesowych żądań, a ponadto ww. opinia stanowi w toku postępowania poparcie stanowiska strony (więcej na temat można przeczytać w artykule “Opinia rzeczoznawcy w postępowaniu przedsądowym [1]“).
Podsumowując wskazać należy, iż decydując się na kierowanie roszczeń na drogę postępowania sądowego, poszkodowany musi liczyć się z tym, iż w toku procesu będzie przeprowadzony dowód z opinii biegłego. Wskazana opinia jest bowiem jednym z najważniejszych środków dowodowych w sporze o odszkodowanie za szkodę w pojeździe.