I. Stan faktyczny
W sprawie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy powód dochodził odszkodowania i zadośćuczynienia od ubezpieczyciela pojazdu ciężarowego, z którym zderzył się podczas jazdy na rowerze. Pojazd ciężarowy stał zaparkowany na poboczu jezdni, wzdłuż linii ciągłej, a jego kierowca udał się do pobliskiego salonu samochodowego. Kierowca nie ustawił trójkąta ostrzegawczego, natomiast sporne między stronami było, czy włączył światła awaryjne. Powód jechał rowerem na poboczu, nie zauważył w porę zaparkowanej w miejscu niedozwolonym ciężarówki i nie zdołał jej ominąć. W rezultacie doszło do zderzenia roweru z zaparkowanym pojazdem. Obaj panowie zostali ukarani za wykroczenia – rowerzysta za niezachowanie należytej ostrożności podczas manewru omijania, a kierowca ciężarówki za jej zaparkowanie w miejscu niedozwolonym.
Ponieważ w wyniku zderzenia rowerzysta doznał szeregu poważnych obrażeń, wystąpił o wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia z ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu ciężarowego. Ubezpieczyciel odmówił przyjęcia odpowiedzialności za zdarzenie i sprawa znalazła finał w Sądzie.
II. Wyrok wstępny
Rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy w Sieradzu wydał wyrok wstępny (sygn. I C 298/14), potwierdzający odpowiedzialność ubezpieczyciela co do zasady, natomiast nieprzesądzający o wysokości należnego odszkodowania. Sąd wskazał, że zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z:
1) wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego;
2) bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego;
3) zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.
Sąd przyjął zatem, że pojazd ciężarowy nada znajdował się w ruchu w rozumieniu przepisów ustawy, a jego nieprawidłowe zaparkowanie było jedną z przyczyn wypadku. Tym samym powód może dochodzić odszkodowania z OC posiadacza tego pojazdu.
Pozwany ubezpieczyciel złożył apelację, ale Sąd Apelacyjny w Łodzi ją oddalił (wyrok z dnia 07.11.2017 r., sygn. I ACa 343/17). Wobec tego, ubezpieczyciel złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, kwestionując, jakoby pojazd zaparkowany na poboczu mógł być uznany za pozostający w ruchu. Ponadto ubezpieczyciel podnosił, że postój pojazdu na poboczu nie miał wpływu na wypadek, gdyż jego jedyną przyczyną była nieuwaga rowerzysty.
III. Sąd Najwyższy: pojazd zaparkowany może spowodować szkodę naprawianą z OC ppm
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną ubezpieczyciela, potwierdzając, że pojazd ciężarowy, mimo zaparkowania na poboczu, nadal znajdował się w ruchu, gdyż zaparkowany był na poboczu drogi publicznej, zaś zaistniały wypadek pozostawał w związku przyczynowo-skutkowym z tym postojem. Sąd Najwyższy również wskazał na przepis art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK i zauważył, że zaparkowana ciężarówka zajęła całe pobocze, stając się tym samym przeszkodą dla poruszającego się tym poboczem rowerzysty. Dodatkowo pojazd zaparkowany był w miejscu niedozwolonym, zatem było to działanie bezprawne. W tych okolicznościach uzasadniona jest odpowiedzialność ubezpieczyciela OC ppm. Sąd Najwyższy, podobnie jak sądy niższych instancji, dostrzegł wprawdzie także nieprawidłowości w postępowaniu samego powoda, ale uznał, że mogą być rozpatrywane wyłącznie w kategorii przyczynienia się do powstania szkody i nie zdejmują odpowiedzialności z ubezpieczyciela OC ppm właściciela ciężarówki.
Powyższy przykład pokazuje, że zaparkowany niezgodnie z przepisami pojazd może być uznany za przyczynę wypadku i nie jest to bynajmniej sytuacja abstrakcyjna. Pojazd zaparkowany w miejscu niedozwolonym może bowiem utrudnić lub uniemożliwić wykonanie prawidłowych manewrów osobie poruszającej się innym pojazdem lub jako pieszy, powodując tym samym stan zagrożenia. Jeśli faktycznie dojdzie w takich okolicznościach do wypadku, poszkodowany może dochodzić naprawienia powstałej szkody z ubezpieczenia OC komunikacyjnego posiadacza nieprawidłowo zaparkowanego pojazdu.