Dziadkowie jako najbliżsi członkowie rodziny
Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. najbliższym członkom rodziny zmarłego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Nadto prawo do życia rodzinnego jest dobrem osobistym, które podlega ochronie prawnej. Podstawą prawną do żądania wypłaty zadośćuczynienia na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego jest także art. 23 k.c. i 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Pojawia się zatem pytanie, kto należy do kręgu najbliższych członków rodziny. Do grupy tej należą rodzice, rodzeństwo, małżonkowie oraz właśnie dziadkowie, którzy w życiu wielu osób pełnią bardzo istotną rolę. Dziadkowie wspierają rodziców w wychowaniu ich dzieci, są także zaangażowani w przygotowania związane z przyjściem na świat nowego członka rodziny. Kryterium decydującym o tym, czy dana osoba jest najbliższym członkiem rodziny zmarłego jest więź emocjonalna. Powyższe może powodować pojawienie się pewnych wątpliwości w przypadku śmierci dziecka w łonie matki. Należy jednak zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego najbliższym członkom rodziny przysługuje zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w wyniku śmierci nierodzonego dziecka. W związku z powyższym dziadkowie mogą domagać się zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią ich nienarodzonego wnuka, co w wyroku z 11 grudnia 2018 r. potwierdził Sąd Okręgowy w Olsztynie (sygn. akt IX Ca 827/18). W ww. wyroku Sąd podkreślił, że już od chwili poczęcia dziadkowie mają prawo do traktowania nienarodzonego dziecka jako wnuka, czyli członka rodziny, a ich radość z oczekiwania na jego przyjście na świat jest oczywista.
Zgodnie z orzecznictwem możliwość dochodzenia zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w wyniku śmierci nierodzonego dziecka dotyczy tylko tych sytuacji, gdy dziecko poczęte było już zdolne do życia poza organizmem matki. Kryterium to budzi jednak uzasadnione wątpliwości wśród przedstawicieli doktryny.
Zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez dziadków
Zadośćuczynienie jest świadczeniem pieniężnym, które ubezpieczyciel sprawcy wypadku jest zobowiązany wypłacić dziadkom w przypadku śmierci ich wnuka, w tym także wnuka nienarodzonego.
Zgodnie z orzecznictwem na wysokość zadośćuczynienia wypływa wiele czynników takich jak m.in. dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, rozmiar cierpień moralnych i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, a także sytuacja psychiczna i emocjonalna, w jakiej znaleźli się najbliżsi zmarłego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2019 r. I PK 264/17, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 grudnia 2015 r., I ACa 1318/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 marca 2015 r. I ACa 1323/14). Nadto w przywołanym wcześniej orzeczeniu Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 11 grudnia 2018 r. (sygn. akt IX Ca 827/18) Sąd zwrócił uwagę na okoliczności, takie jak zaangażowanie babci w przygotowanie wyprawki dla wnuka i pomoc przyszłej matce. Ustalenie kwoty odpowiedniego zadośćuczynienia zależy więc od okoliczności danej sprawy. Najbliższym zmarłego zasądzane są kwoty od kilku do kilkudziesięciu tysięcy. Niestety ubezpieczyciele często zaniżają kwotę wypłacanego świadczenia, co powoduje potrzebę dochodzenia należnego zadośćuczynienia na drodze sądowej.
[1]
Pozostałe roszczenia przysługujące dziadkom w związku ze śmierciom wnuka
W przypadku śmierci wnuka w wypadku samochodowym dziadkom mogą przysługiwać, w zależności od okoliczności, także inne roszczenia, takie jak m.in. zwrot poniesionych kosztów pogrzebu. W niektórych sytuacjach dziadkowie będą mogli domagać się także odszkodowanie za znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej, a w skrajnych przypadkach może przysługiwać im również roszczenie rentowe. Szerzej o kwestii roszczeń przysługujących najbliższym członkom rodziny zmarłego w wyniku wypadku samochodowego można poczytać klikając w poniższy link: http://odszkodowaniamotoryzacyjne.pl/smierc-osoby-bliskiej-na-skutek-wypadku-jakie-roszczenia-przysluguja/2016/09/20/ [2].
Przedawnienie roszczeń przysługującym dziadkom w związku ze śmiercią wnuka
Roszczenia przysługujące dziadkom w związku ze śmiercią wnuka mogą ulec przedawnieniu. Zasadą jest 3-letni termin przedawnienia liczony od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Nadto, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Podsumowując, dziadkowie jako najbliżsi członkowie rodziny mogą domagać się od ubezpieczyciela sprawcy wypadku zadośćuczynienia również za śmierć nienarodzonego wnuka. W zależności od sytuacji mogą przysługiwać im także inne roszczenia.