W dniu 3 sierpnia 2008 r. zmieniony został przepis art. 446 kodeksu cywilnego. Dodano § 4, zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Za szkody wynikłe z przestępstw sprzed ww. daty podstawę zasądzenia zadośćuczynienia zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego stanowi natomiast przepis art. 448 w związku z art. 24 § 1 kodeksu cywilnego (dot. naruszenia dóbr osobistych). Tę różnicę w podstawach prawnych dochodzenia roszczeń wykorzystują zakłady ubezpieczeń i przyznają na rzecz uprawnionych ze szkód wynikłych z przestępstw sprzed daty 3 sierpnia 2008 r. znacznie mniejsze kwoty tytułem zadośćuczynienia.
Bezpodstawne stanowisko zakładów ubezpieczeń…
Dla wysokości należnego w sprawie zadośćuczynienia związanego ze stratą osoby najbliższej bez znaczenia pozostaje to, na podstawie jakiego przepisu prawa formułuje się to roszczenie. Stanowisko zakładów ubezpieczeń w sposób nieuprawniony różnicuje sytuację uprawnionych do zadośćuczynienia od tego, czy stracili najbliższą osobę przed, czy po nowelizacji kodeksu cywilnego z 2008 roku. W istocie, stanowisko takie podważa prawo do otrzymania zadośćuczynienia na odpowiednim poziomie tym, którym śmierć odebrała najbliższych przed ww. datą. W konsekwencji sprowadza się to do absurdalnego wniosku, że ból po stracie i utracie więzi ze zmarłym wszystkich uprawnionych ze zdarzeń przed 3 sierpnia 2008 r. nie zasługuje na zrekompensowanie na prawidłowym poziomie, czyli takim, jakie przysługuje wszystkim innym uprawnionym. Takie stanowisko nie zasługuje na aprobatę i nie znajduje potwierdzenia tak w poglądach doktryny prawa, jak i orzecznictwie sądowym. Wysokość należnego w sprawie zadośćuczynienia należy bowiem ustalać w oparciu o wypracowaną wykładnię i orzecznictwo sądowe co do zadośćuczynienia w ogóle. Zarówno bowiem w art. 448 kodeksu cywilnego, jak i w art. 446 § 4 kodeksu cywilnego (a także w art. 445 § 1 kodeksu cywilnego) mowa jest o „odpowiedniej sumie tytułem zadośćuczynienia pieniężnego”.
… jest weryfikowane w orzeczeniach sądów
Ubezpieczyciele dla roszczących ze szkód sprzed 3 sierpnia 2008 r. proponują zazwyczaj kwoty od 5 do 15-20 tysięcy złotych tytułem zadośćuczynienia. Sądy powszechne nie podzielają argumentów zakładów ubezpieczeń, nie różnicują poszkodowanych ze względu na datę wypadku oraz podstawę prawną dochodzonych roszczeń i w procesach sądowych przyznają na ich rzecz odpowiednie kwoty tytułem zadośćuczynienia. Przykładowo: – w wyroku Sądu Okręgowego w Pile z 2016 r., przyznano na rzecz matki i brata poszkodowanego, który zginął w wypadku komunikacyjnym z 2006 r. kwoty po 80.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, – w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 2013 r. przyznano na rzecz żony poszkodowanego, który zginął w wypadku komunikacyjnym z 2007 r. kwotę 90.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, – w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 2014 r. w związku ze śmiertelnym wypadkiem z 2001 r., przyznano na rzecz żony poszkodowanego kwotę 160.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, a na rzecz córki poszkodowanego kwotę 145.000 złotych z tego tytułu. Wysokość należnego zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej jest uzależniona od okoliczności stanu faktycznego sprawy, a nie od nieuprawnionego stanowiska zakładu ubezpieczeń, którego decyzja nie zamyka drogi do uzyskania zadośćuczynienia na odpowiednim poziomie.
Szczegółowa interpretacja opisanego wyżej problemu przez ekspertów Rzecznika Finansowego – dostępna jest pod adresem:
https://rf.gov.pl/publikacje/artykuly-pracownikow-i-wspolpracownikow/Aleksander_Daszewski [1]