Co, jeśli skutki wypadku jeszcze się nie ujawniły?
Nawet mając na uwadze rozwój medycyny, często niemożliwe jest ustalenie, z jakiego rodzaju problemami zdrowotnymi poszkodowani będą borykali się w latach następujących po wypadku. Gdy w procesie sądowym dochodzimy roszczeń związanych ze skutkami zdarzenia, warto rozważyć sformułowanie żądania w taki sposób, by ustalona została odpowiedzialność ubezpieczyciela również za przyszłe, niemożliwe do przewidzenia w dniu orzekania skutki zdarzenia – w szczególności gdy ich wystąpienie nie jest wykluczone.
Ustalenie odpowiedzialności na przyszłość – sposób zabezpieczenia Twoich roszczeń
W niektórych przypadkach, uzasadnione zatem jest żądanie w sporze sądowym ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela na przyszłość. Sąd w wyroku kończącym sprawę na skutek takiego żądania orzeka, iż strona pozwana – ubezpieczyciel – będzie odpowiedzialny co do zasady za skutki zdarzenia, które nie zostały jeszcze wykryte w toku procesu, a których wystąpienie jest prawdopodobne, mając na uwadze rokowania lekarzy. Żądanie takie jest zatem przedstawiane w pozwie obok typowych roszczeń o zapłatę zadośćuczynienia bądź też odszkodowania.
Korzyści wynikające z ustalenia odpowiedzialności na przyszłość
Dlaczego narzędzie to może być korzystne dla poszkodowanych? Uznanie przez sąd, że ubezpieczyciel odpowiada za mogące się ujawnić dodatkowe w przyszłości, związane z wypadkiem negatywne skutki zdarzenia:
- znacznie ułatwia postępowanie dowodowe – bowiem z upływem lat nastąpić mogą trudności dowodowe, zaś orzeczenie w tym zakresie pozwala na uproszczenie ewentualnego procesu sądowego; nie jest konieczne ponowne ustalanie, czy problemy ze zdrowiem wynikają z wypadku;
- ogranicza spór pomiędzy stronami do polemiki dot. wysokości żądania – zasada odpowiedzialności jest już bowiem ustalona w sprawie również co do rozstroju zdrowia ujawnionego w przyszłości.
Jeśli sąd uzna powództwo w tym zakresie za uzasadnione, zawrze tego rodzaju rozstrzygnięcie w wydanym w sprawie wyroku, zaś kwestia ta znacznie ułatwić może dochodzenie roszczeń w przyszłości.
Opinia biegłych jako źródło wiedzy
Istotny wpływ na skuteczność żądania w zakresie ustalenia odpowiedzialności na przyszłość ma treść opinii biegłych w sprawie. Dzięki odpowiednio sformułowanym tezom, na które biegli winni udzielić odpowiedzi, możliwe jest ustalenie w procesie, że w zakres odpowiedzialności pozwanego wchodzą również skutki zdarzenia niemożliwe do przewidzenia w chwili wydawania opinii, a prawdopodobne do zaistnienia w przyszłości i mające bezpośredni związek ze zdarzeniem.
Nie jest możliwe tym samym ograniczenie się jedynie do naszych twierdzeń – by żądanie takie zostało uwzględnione przez sąd, konieczne jest podjęcie czynności, mające na celu zgromadzenie w sprawie materiału dowodowego.
Sądy coraz częściej po stronie poszkodowanych
Ubezpieczyciele podejmują wszelkie starania, by maksymalnie ograniczyć swoją odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną poszkodowanym. Sądy orzekające w sprawach związanych z roszczeniami po wypadkach, pomimo rozbieżnych stanowisk w tym zakresie, coraz częściej stają przy tym po stronie osób poszkodowanych.
Przykładowo, w wyroku z dnia 17.06.2020 r. (sygn. I ACa 585/19) Sąd Apelacyjny w Warszawie orzekł, że osoba poszkodowana z reguły nie może w chwili wszczęcia procesu dochodzić wszystkich roszczeń; z uwagi na wielorakość i złożoność uszkodzeń ciała, nie jest możliwe przewidzenie skutków wypadku.
W sprawie biegli uznali, że istnieje możliwość ujawnienia się w przyszłości negatywnych dla poszkodowanego skutków zdarzenia. Na tej podstawie Sąd stwierdził, że z uwagi na fakt, że nie jest możliwe do przewidzenia, czy nie ujawnią się one w terminie 10 lat po zdarzeniu, uzasadnione jest również żądanie co do ustalenia odpowiedzialności na przyszłość w wyroku, zmieniając w tym zakresie wyrok pierwszej instancji.
Analogiczne stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 18.05.2020 r. (sygn. V ACa 718/19). W sprawie tej sąd uwzględniając żądanie poszkodowanej również odwołał się do treści stanowiska biegłych sądowych, którzy nie wykluczyli, by w przyszłości ujawniły się negatywne skutki zdarzenia, nieznane w momencie wyrokowania. Tym samym było to podstawą do ustalenia, że ubezpieczyciel ponosi również odpowiedzialność za skutki zdarzenia, mogące objawić się w przyszłości.
Powyższe oznacza, że sądy coraz częściej dostrzegają konieczność zapewnienia należytej ochrony praw poszkodowanych, w sytuacji w której stopień skomplikowania ich uszczerbku na zdrowiu [1] nie pozwala na jednoznaczne wnioski w momencie orzekania.
Dobrze sformułowane żądanie podstawą skutecznego pozwu
Prawidłowe sformułowanie żądania w sprawie o zadośćuczynienie i odszkodowanie znacznie ułatwia skuteczne dochodzenie roszczeń. Aby w pełni zabezpieczyć dochodzenie roszczeń należnych w związku z wypadkiem, uzasadnione jest nie tylko odniesienie się do aktualnego stanu zdrowia po wypadku, lecz również rozważenie, czy w przyszłości ujawnić się mogą kolejne, negatywne skutki zdarzenia. Potrzeba złożenia takiego żądania wynikać musi przy tym z rokowania lekarzy sprawujących opiekę nad poszkodowanym. Żądanie ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela na przyszłość może stanowić tym samym skuteczne narzędzie zagwarantowania należytej ochrony praw poszkodowanych.