Ubezpieczyciel – „profesjonalista”
Ubezpieczyciel jako profesjonalista korzysta z wyspecjalizowanej kadry, w tym przede wszystkim rzeczoznawców. Dzięki temu ma nieograniczony dostęp do tzw. wiedzy specjalnej, możliwości sporządzania kalkulacji kosztów naprawy w systemach komputerowych. Następnie na podstawie sporządzonej kalkulacji kosztów naprawy wydaje decyzję co do wysokości odszkodowania za szkodę w pojeździe.
Poszkodowany – „laik”
Poszkodowany z kolei, który co do zasady nie posiada wiadomości specjalnych w zakresie kalkulacji kosztów naprawy, jak również nie dysponuje programami eksperckimi służącymi do sporządzania takich kalkulacji, a ponadto zazwyczaj po raz pierwszy ma do czynienia z ubezpieczeniowym postępowaniem likwidacyjnym może niewiele wyczytać ze sporządzonej przez ubezpieczyciela kalkulacji, która przecież jest podstawą dla ustalenia należnego mu odszkodowania. Poszkodowany może być świadomy, że wypłacone na jego rzecz odszkodowanie nie pozwoli mu na przywrócenie pojazdu do stanu sprzed wypadku, jednak z uwagi na brak dostępu – w przeciwieństwie do ubezpieczyciela – do systemów komputerowych, ma ograniczone możliwości udowodnienia, że ubezpieczyciel zaniżył należne mu odszkodowanie. W tym kontekście można stwierdzić, że zachodzi pewnego rodzaju nierówność „broni” jakimi dysponuje ubezpieczyciel i poszkodowany.
Pomoc rzeczoznawcy
Oczywiście poszkodowanemu przysługuje prawo odwołania się od decyzji. Ale jeżeli poszkodowany powoła się jedynie na swoje przekonanie co do zaniżenia odszkodowania, ubezpieczyciel zapewne podtrzyma swoją decyzję, która przecież ma uzasadnienie w sporządzonej przez fachowców kalkulacji kosztów naprawy. Jeżeli zatem poszkodowany nabierze uzasadnionych wątpliwości, że ubezpieczyciel zaniżył należne mu odszkodowanie, co do zasady ma możliwości zlecenia rzeczoznawcy sporządzenia kalkulacji kosztów naprawy. Jeżeli bowiem poszkodowany nie przystąpił do naprawy uszkodzonego pojazdu, praktycznie tylko w ten sposób ma możliwość zweryfikowania czy sporządzona przez ubezpieczyciela kalkulacja i wypłacone na jej podstawie odszkodowanie, dałyby mu realną możliwość przywrócenia pojazdu do stanu sprzed wypadku.
Koszty opinii sporządzonej przez rzeczoznawcę
Ze zleceniem rzeczoznawcy sporządzenia ekspertyzy wiąże się konieczność poniesienia dodatkowych kosztów, których najczęściej ubezpieczyciele nie chcą zwracać na etapie przedsądowym. Ubezpieczyciele uważają bowiem, że poszkodowany niesłusznie zwiększył szkodę, ponosząc dodatkowe koszty ekspertyzy. Istotne natomiast jest, że to na ubezpieczycielu ciąży obowiązek prawidłowego ustalenia rozmiaru szkody, a w tym wysokości odszkodowania. Jeżeli ubezpieczyciel nie wywiązuje się ze swego zobowiązania, tj. zaniża należne poszkodowanemu odszkodowanie, poszkodowany poniekąd zostaje zmuszony do skorzystania z pomocy ekspertów. Jeżeli zatem ubezpieczyciel rzeczywiście zaniżył należne poszkodowanemu odszkodowanie, a poszkodowany wykazał ten fakt przy pomocy takiej ekspertyzy, ubezpieczyciel powinien zwrócić poszkodowanemu ww. koszty.
Powyższe znajduje uzasadnienie – można rzecz – w jednolitej linii orzeczniczej. Sąd Najwyższy stanowczo twierdzi, iż odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, może obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18.05.2004 sygn. akt: III CZP 24/04; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02.09.1975 r., sygn. akt: I CR 505/75). Podkreśla się także, że jeżeli ubezpieczyciel zaprzecza swojemu obowiązkowi odszkodowawczemu, poszkodowany jest niejako zmuszony do poparcia swoich roszczeń opinią rzeczoznawcy.
Także i Rzecznik Ubezpieczonych w ostatnio sporządzonym raporcie (o którym mowa w artykule Postępowanie likwidacyjne okiem poszkodowanych i Rzecznika Ubezpieczonych cz. II [1]) podkreślił, że z uwagi na brak posiadanej wiedzy specjalistycznej, poszkodowani mają znikomą możliwość samodzielnego kwestionowania ustaleń poczynionych przez zakłady ubezpieczeń, a w celu kwestionowania wysokości szkody ustalonej przez ubezpieczycieli, poszkodowani wręcz stają przed koniecznością skorzystania z usług zewnętrznych podmiotów dysponujących fachową wiedzą. Jeżeli przyczyną skorzystania z usług niezależnego rzeczoznawcy jest zaniżenie wysokości świadczenia odszkodowawczego i konieczność odwołania się od stanowiska ubezpieczyciela, to roszczenie o zwrot wydatków poniesionych z tego tytułu powinno podlegać kompensacie przez zakład ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia OC ppm.