AUTOR: Dariusz Rozpara
DATA: 12.09.2017
KATEGORIA: Pojazd zastępczy
Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione – tak wynika z tezy Uchwała SN z dnia 24 sierpnia 2017r, III CZP 20/17.
Uchwała Sądu Najwyższego ma niezwykle doniosłe znaczenie dla praktyki rynkowej korzystania z pojazdów zastępczych, w sytuacji gdy szkoda jest pokrywana z ubezpieczenia OC sprawcy. W dotychczasowej praktyce Sądu Najwyższego poczynając od uchwały z 2011r dominowała tendencja, iż każda nowa uchwała poszerzała zakres podmiotów i przypadków w których to poszkodowani mogli uzyskać odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego.
• W uchwale z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 05/11, Sąd Najwyższy uznał że poszkodowanemu należy się odszkodowanie za wynajem pojazdu zastępczego gdy uszkodzony pojazd służył mu nie tylko do prowadzenia działalności gospodarczej ale również do innych celów.
• W tej samej uchwale SN stwierdził, że nie ma znaczenia dla odszkodowania czy poszkodowany mógł korzystać z komunikacji zbiorowej, czy też nie.
• W uchwale z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, Sąd Najwyższy przesądził o tym że odszkodowanie obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na wynajem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego.
• Natomiast w uchwale z dnia 30 listopada 2016 r., III CZP 74/16 Sąd Najwyższy wskazał, że ubezpieczycielowi który pokrył koszty najmu pojazdu zastępczego w ramach umowy ubezpieczenia Assistance przysługuje roszczenie regresowe wobec ubezpieczyciela sprawcy szkody.
W najnowszej uchwale z dnia 24 sierpnia 2017r Sąd Najwyższy zmienił dotychczasową tendencję poszerzania uprawnień klientów w zakresie możliwości zaspokojenia swoich roszczeń z ubezpieczenia OC ograniczając nieco swobodę poszkodowanych w wyborze najemcy od którego może wynająć samochód zastępczy.
W uchwale tej SN potwierdził, że nie wszystkie koszty i wszystkie wydatki pozostające w związku z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane w ramach OC, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów. Wobec tego w przypadku gdy poszkodowany odmawia skorzystania z propozycji wynajęcia pojazdu zastępczego którą otrzymał od ubezpieczyciela za wskazaną przez ubezpieczyciela kwotę, a następnie wynajmuje pojazd za kwotę wyższą to takie zachowanie poszkodowanego należy uznać za przyczynienie się do zwiększenia szkody i nie może on uzyskać odszkodowania w wysokości przekraczającej koszty najmu pojazdu oferowanego przez ubezpieczyciela, chyba że udowodni że poniesienie wyższych kosztów było celowe i ekonomicznie uzasadnione.
Pomimo takiej treści uchwały poszkodowani nadal będą mogli w określonych sytuacjach skorzystać z samochodu zastępczego droższego niż ten oferowany przez zakład ubezpieczeń. Jako przykład można wskazać sytuację, gdy firma zaproponowana przez ubezpieczyciela nie miałaby danego rodzaju pojazdu (np. gdy klient potrzebuje samochodu specjalistycznego czy określonego typu), miejsce zwrotu wynajmowanego pojazdu niosło by z sobą znaczne utrudnienia dla poszkodowanego lub wzrost kosztów po jego stronie, albo gdy poszkodowany był by w pewnych sytuacjach obciążany dodatkowymi kosztami które zwiększały by koszty najmu takiego pojazdu, jak np. udział własny, franszyza.
Taka treść uchwały z pewnością preferuje zakłady ubezpieczeń i wpływa negatywnie na swobodę sposobu naprawienia szkody przez poszkodowanych. A po jakimś czasie może mieć też wpływ na jakość świadczonych usług w segmencie najmu pojazdów zastępczych, gdyż to zakłady ubezpieczeń będą kształtowały ceny stawek za najem dążąc do ich minimalizacji.
Znamienne dla zrozumienia tej uchwały jest także to, że sąd okręgowy który skierował pytanie prawne do SN zaproponował własne rozwiązanie tego problemu, które jednak nie spotkało się z aprobatą ze strony SN. Sąd okręgowy bowiem opowiedział się za stanowiskiem, że poszkodowanemu powinien przysługiwać zwrot faktycznie poniesionych wydatków na najem pojazdu zastępczego nawet jeśli ten nie skorzystał z oferty najmu pojazdu zastępczego, który zaproponował mu ubezpieczyciel. Sąd Najwyższy jednak uznał, że poszkodowanemu będzie przysługiwało odszkodowanie w kwocie przekraczającej koszty zaproponowane przez ubezpieczyciela tylko wtedy gdy ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.
