Przesłanki odpowiedzialności biegłego
Odpowiedzialność biegłego sądowego kształtowana jest na zasadzie winy. Oznacza to, że aby pociągnąć biegłego sądowego do odpowiedzialności należy wykazać jego zawinione działanie, szkodę oraz związek pomiędzy zawinionym działaniem biegłego a szkodą.
Odpowiedzialność ta nie jest więc nieograniczona. Wątpliwości pojawiły się jednak w zakresie przesłanki winy. W jaki sposób należy ją rozpatrywać? Kiedy możemy mówić o winie biegłego?
Wina biegłego musi być umyślna
Kwestią winy biegłego zajmowały się zarówno sądy I instancji, II instancji jak i Sąd Najwyższy. Jedna ze spraw dwukrotnie przeszła przez obie instancje na skutek uchylenia wyroku i przekazania do ponownego rozpoznania. W zależności od sądu, różne były opinie w przedmiocie rozumienia winy jako przesłanki odpowiedzialności biegłego sądowego. Wydaje się, że ostatecznie Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 15.01.2021 r., sygn. akt: V CSKP 201/21) przesądził, że aby mówić o odpowiedzialności biegłego, należy wykazać, że biegły sądowy dopuścił się winy umyślnej, czyli miał pełną świadomość, że jego opinia jest wadliwa, a pomimo tego podtrzymał tę opinię, wiedząc, że będzie ona stanowiła podstawę (błędnego) wyrokowania.
Sąd Najwyższy w pierwszej kolejności wskazał, że żeby mówić o odpowiedzialności w tej konkretnej sprawie, należy zweryfikować czy biegłemu można przypisać przesłanki odpowiedzialności karnej. Sąd podkreślił, że nie można domniemywać odpowiedzialności karnej, bowiem prowadziłoby to do nieuzasadnionego zaostrzenia odpowiedzialności biegłego. Musi być to więc udowodnione, a zatem w tym zakresie musi być przeprowadzone rzetelne postepowanie dowodowe. Należy wykazać, że po pierwsze biegły miał świadomość że opinia jest wadliwa i po drugie miał świadomość jaki skutek wywoła ta wadliwa opinia.
Sąd Najwyższy zaznaczył nadto, że o winie biegłego sądowego nie może świadczyć fakt, że akta na podstawie których biegły sporządza opinię są niepełne, tym bardziej jeśli biegły czyni zastrzeżenia w tym zakresie, podkreślając że dokumentacja jest niekompletna.
Rygor odpowiedzialności, ale nie nieograniczonej
Orzeczenie to złagodziło więc rygorystycznie pojmowaną przez niektóre sądy odpowiedzialność biegłego sądowego, a przede wszystkim położyło nacisk na kwestie dowodowe. Biegli sądowi powinni więc sporządzać opinie rzetelnie i zgodnie z zasadą profesjonalizmy, ale jednocześnie nie powinni obawiać się spraw, których podstawą są wyimaginowane zarzuty.