Aktualny stan prawny
Aktualnie obowiązujące ustawodawstwo nie reguluje granic i zasad działalności kancelarii odszkodowawczych i doradców odszkodowawczych. Tematyce prowadzenia działalności gospodarczej przez wskazane podmioty nie został do tej pory poświęcony żaden akt prawny. Jedyną podstawą funkcjonowania podmiotów zajmujących się dochodzeniem odszkodowań jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej(j.t. Dz.U z 2015 r. poz. 584 ze zm. ). Ponadto w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania wśród specjalistów z dziedzin prawa gdzie indziej niesklasyfikowanych pod nr 261909 wskazano doradcę do spraw odszkodowań. Pomimo wyszczególnienia powyższego zawodu w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej, nie istnieje jednak odrębny ustawowo określony zawód doradcy odszkodowawczego.
W chwili obecnej trwają pracę nad ustawą regulującą warunki i zasady uregulowania działalności doradztwa odszkodowawczego, organizację samorządu doradców odszkodowawczych oraz zasady jego działania. Tytuł projektowanej ustawy to „ustawa o doradztwie odszkodowawczym”.
Konieczność uregulowania materii dotyczącej działalności w zakresie kancelarii i doradców odszkodowawczych związana jest z realizacją wielu celów takich jak: zapewnienie większego bezpieczeństwa poszkodowanych dochodzących odszkodowań, zapewnienie odpowiedniego poziomu merytorycznego i identyfikowalności osób zajmujących się pośrednictwem w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych, eliminacja bezprawnych oraz nieetycznych zjawisk, które pojawiają się w trakcie postępowania likwidacyjnego.
Projekt założeń do projektu ustawy o doradztwie odszkodowawczym sporządzony przez Rzecznika Finansowego.
W przedmiotowym zakresie swoje stanowisko przedstawił Rzecznik Finansowy wysyłając do Ministra Sprawiedliwości i Ministra Finansów projekt założeń do projektu ustawy o doradztwie odszkodowawczym. Projekt ten przewiduje regulacje podobne do już stosowanych przy innych zawodach np. doradcy podatkowym. Przede wszystkim chodzi o to, żeby poddać podmioty prowadzące działalność odszkodowawczą większemu nadzorowi. Z punktu widzenia Rzecznika Finansowego najistotniejsze jest uregulowanie następujących kwestii:
- Ograniczenie dostępu do wykonywania czynności w zakresie doradztwa odszkodowawczego – poprzez wdrożenie norm ograniczających dostęp do wykonywania czynności w zakresie doradztwa odszkodowawczego osobom nie mającym odpowiedniego przygotowania zawodowego i doświadczenia w tej dziedzinie;
- Ustalenie maksymalnej wysokości wynagrodzenia – poprzez ograniczenie dowolności w kształtowaniu wysokości wynagrodzeń kancelarii odszkodowawczych poprzez określenie ich maksymalnych granic;
- Nałożenie obowiązku informowania o prawach klientów – poprzez nałożenie na podmioty świadczące pomoc prawną w dochodzeniu roszczeń, obowiązków udzielania informacji o przysługujących klientowi uprawnieniach i roszczeniach, o możliwości odstąpienia od zawartej umowy, o bieżących działaniach podejmowanych przez doradcę odszkodowawczego, o prowadzonych negocjacjach ze sprawcą bądź jego ubezpieczycielem, jak również o zabezpieczeniu finansowym kancelarii (doradcy) w sytuacji wyrządzenia przez niego szkody;
- Obowiązek zawierania ubezpieczenia OC – poprzez nałożenie na kancelarie odszkodowawcze obowiązku posiadania ochrony ubezpieczeniowej w zakresie odpowiedzialności cywilnej gwarantującej poszkodowanemu w sytuacji wyrządzenia szkody działaniem/zaniechaniem zaspokojenie jego słusznych roszczeń;
- Powołanie nowego samorządu zawodowego – poprzez stworzenie ram ustawowych dla powołania samorządu gospodarczego czuwającego nad prawidłowym i etycznym prowadzeniem działalności kancelarii odszkodowawczych/doradców odszkodowawczych- tj. Krajowej Rady Doradców Odszkodowawczych, do której przynależność byłaby obligatoryjna.
Powyższe regulacje w ocenie Rzecznika Finansowego poprawią ochronę i standard obsługi klientów kancelarii odszkodowawczych. Przewidziane rozwiązania będą w szczególności oddziaływać na działalność podmiotów prowadzących działalność w zakresie dochodzenia odszkodowań. Przedmiotowa ustawa będzie także miała wpływ na kilkanaście tysięcy osób zajmujących się pośrednictwem w zawieraniu umów pomiędzy klientami a kancelariami i doradcami odszkodowawczymi.
Stanowisko Polskiej Izby Doradców i Pośredników Odszkodowawczych (PIDiPO)
Swoje stanowisko przedstawiła również Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych, która całkowicie sprzeciwia się wprowadzaniu odrębnych unormowań dotyczących doradztwa odszkodowawczego. PIDiPO wskazuje, że obecny poziom ochrony poszkodowanych jest wystarczający, wprowadzenie zaś jakichkolwiek ograniczeń w zakresie dostępu do rynku doradztwa odszkodowawczego spowoduje pozbawienie konsumentów możliwości skorzystania z profesjonalnego wsparcia w tym obszarze. Natomiast wprowadzenie maksymalnych granic wysokości wynagrodzeń dla kancelarii odszkodowawczych. naruszyłoby elementarną zasadę swobody umów.
Obecny stan prac legislacyjnych
Obecnie projekt ustawy znajduje się w Ministerstwie Sprawiedliwości, gdzie prowadzone są prace nad przysłanym przez Rzecznika Finansowego projektem. Z informacji uzyskanych z ministerstwa prace powinny zostać zakończone do końca maja 2016 r.