Zadośćuczynienie za śmierć najbliższego członka rodziny w Polsce
Śmierć osoby bliskiej w wypadku komunikacyjnym stanowi dla najbliższych zmarłego wstrząs. Prawo polskie przewiduje możliwość przyznania na rzecz członków najbliższej rodziny zmarłego zadośćuczynienie za doznaną przez nich krzywdę. W praktyce szeroko pojmuje się krąg członków najbliższej rodziny. Należy do niego zaliczyć przede wszystkim dzieci i współmałżonka zmarłego, ale także rodziców, dziadków i kuzynostwo, a także inne osoby pozostające ze zmarłym w ścisłych stosunkach, takie jak partnerzy życiowi. Ponadto, prawo do zadośćuczynienia nabywa dziecko poczęte (nasciturus). Z powoływanych badań, wynika, że większość ankietowanych uważa za niezasadne przyznawanie zadośćuczynienia dalszym członkom rodziny, na przykład kuzynostwu. Wydaje się jednak, że pominięto fakt, że to sąd bada każdą sprawę indywidualnie i każdemu z uprawnionych zadośćuczynienie przyznawane jest osobno, w ustalonej przez sąd wysokości. Uprawnionych do świadczeń wskazuje się po zbadaniu wszelkich okoliczności danego przypadku, a decydujące dla zaliczenia do tego kręgu jest poczucie bliskości i wspólności, więzy emocjonalne i uczuciowe. Ponadto, bierze się pod uwagę dramatyzm doznań osób uprawnionych, wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią najbliższej osoby. W praktyce więc, członek rodziny, który nie był w bliskich relacjach ze zmarłym nie otrzyma zadośćuczynienia. Warto również odnieść się do rozwiązań przyjętych w innych krajach.
Zadośćuczynienie za śmierć najbliższego członka rodziny za granicą
Większość europejskich systemów prawnych przyjmuje, że zadośćuczynienie przyznawane jest dla członków rodziny, przez którą rozumie się: małżonka, rodziców, rodzeństwo, dzieci. Rzadziej zalicza się do niej dziadków, kuzynostwo, partnerów życiowych, czy narzeczonych. We Francji, a także w Szwajcarii, osoby bliskie definiuje się najszerzej. Zgodnie z prawem francuskim przed sądem nie jest konieczne nawet wykazywanie więzi emocjonalnych. Ważne, aby uprawniona osoba wykazała „uczucie przywiązania”. W prawie angielskim lista osób uprawnionych do zadośćuczynienia jest ograniczona do małżonka oraz rodziców małoletniego dziecka, a ponadto kwota roszczenia jest ograniczona kwotowo przez ustawodawstwo. Natomiast omawiane roszczenie przysługuje w Niemczech tylko wtedy, gdy śmierć osoby bliskiej wywołała poważny rozstrój zdrowia.
Podsumowanie
Pomysł ustalenia sztywnych zasad przyznawania zadośćuczynienia z góry określonym osobom, jest z pewnością warty dyskusji i przemyślenia. Z jednej strony ograniczenia kwotowe i wskazanie z góry ustalonego kręgu osób, mających prawo do tego świadczenia, mogą mieć negatywne skutki dla samych uprawnionych, którzy mogą w ten sposób zostać pozbawieni możliwości kompensaty ich krzywdy. Z drugiej jednak strony, nieograniczona lista osób oraz brak skonkretyzowanych przesłanek może oddziaływać negatywnie na rynek ubezpieczeń, prowadzić do przedłużania postępowania sądowego i zwiększenia się jego kosztów. Poszukując kompromisowego stanowiska pamiętać należy, że każde rozwiązanie powinno mieć na celu przede wszystkim ochronę osób uprawnionych, które w wypadku komunikacyjnym straciły najbliższego członka rodziny.